CLB tuồng cổ xã Hoằng Qùy nơi lưu giữ nét văn hóa hát tuồng cổ

 Không biết có mặt ở Hoằng Quỳ tự bao giờ, nhưng từ xưa, tuồng cổ đã được các nghệ nhân quần chúng nơi đây lưu diễn nhiều nơi. Đứng trước thực tế tinh hoa của bộ môn nghệ thuật tuồng đang dần mai một trong cuộc sống, lớp người cao tuổi xã Hoằng Quỳ đã cùng với một số người yêu tuồng các xã khác thành lập câu lạc bộ tuồng cổ xã Hoằng Quỳ. Ngày 15/3/2012 là thời điểm có ý nghĩa quan trọng đối với nhiều người dân yêu tuồng nơi đây - bởi đó là thời điểm câu lạc bộ được thành lập, đem đến những tín hiệu vui cho môn nghệ thuật có lối diễn xướng độc đáo này.
 

Ngôi nhà của gia đình ông Trịnh Minh Công - thành viên của CLB hát Tuồng cổ Hoằng Quỳ - ở thôn Ích Hạ từ lâu đã trở thành địa chỉ quen thuộc cho những người say mê nghệ thuật tuồng. Thường thì một tháng mọi người tập trung một lần, thậm chí có những đợt tham gia hội làng, các hoạt động của xã, thậm chí là của huyện, bà con khi nào rảnh rỗi lại với nhau để tập luyện nhiều hơn. Chỉ tay về tấm phông treo giữa nhà, ông nói: Năm ngoái CLB vừa tổ chức 5 năm thành lập CLB Tuồng của xã. Hôm biểu diễn, những “nghệ nhân chân đất” như chúng tôi đã được đông đảo bà con đến xem, ủng hộ. Vui lắm khi còn nhiều người vẫn còn quan tâm đến nghệ thuật tuồng. Không chỉ có bà con trong làng, trong xã mà ở những xã lân cận cũng có nhiều người viết đơn tự nguyện tham gia sinh hoạt trong CLB.
Được thành lập năm 2012 với 15 thành viên ban đầu, hiện CLB tuồng cổ xã Hoằng Quỳ đã thu hút 22 thành viên tham gia, hầu hết là những người cao tuổi đam mê nghệ thuật tuồng cổ. Tại câu lạc bộ, nhiều nghệ nhân quần chúng đã từng có 20 - 30 năm gắn bó với sân khấu quê nhà nhưng chưa được tập hợp sinh hoạt trong một câu lạc bộ. Hơn 6 năm thành lập, CLB tuồng cổ Hoằng Quỳ đã gặp không ít khó khăn do bộ môn nghệ thuật này đang dần bị mai một, đôi khi có những thành viên chán nản muốn bỏ cuộc. Nhưng với lòng đam mê nghệ thuật, biết kế thừa truyền thống hát bội của các bậc tiền nhân như Cả Tốn, Cả Tấn, Đăng Sắt, Đăng Vu..vv Đồng thời, kế thừa truyền thống của vùng đất là cái nôi của trò diễn, hát bội năm xưa nên các thành viên câu lạc bộ đã không ngừng cố gắng, duy trì và phát triển bộ môn nghệ thuật tuồng cổ tại địa phương. Để có kinh phí hoạt động, 22 thành viên câu lạc bộ đã tự nguyện đóng góp 300.000 đồng/thành viên mua sắm trang phục, đạo cụ phục vụ biểu diễn.
Ông Lê Đỗ Khải - Chủ nhiệm CLB hát Tuồng cổ bộc bạch: “Bản thân tôi cũng như mọi thành viên trong CLB thì hát tuồng là sự say mê, nó không chỉ là sở thích cá nhân, đem lại niềm vui cho chúng tôi trong cuộc sống mà còn góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa của dân tộc theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 5 (Khóa VIII). Cùng niềm đam mê chúng tôi tìm đến nhau để tập luyện, chia sẻ kinh nghiệm. Thoáng một chút buồn, ông Khải chia sẻ, là vốn văn hóa quý báu mà cha ông truyền lại thì thế hệ chúng tôi phải có trách nhiệm gìn giữ, bảo tồn và phát huy nó. Nếu như không có sự hiểu biết, niềm đam mê mãnh liệt với nghệ thuật tuồng thì khó có thể các thành viên tập hợp lại được với nhau để thành lập được CLB.
Trong 6 năm qua, CLB tuồng cổ xã Hoằng Quỳ đã đọc và dàn dựng xong những trích đoạn tuồng cổ gồm: vở Triệu Trinh Nương đề cờ, Triệu Tử tuần giang, Đổng Lân qua đèo, Châu Long dệt gấm và Đô thống Đại tướng quân Lê Phụng Hiểu.. Cũng trong 6 năm, CLB đã vũ đạo thành công 2 bài hát múa: chầu văn cô bé và lời ru của mẹ; Trình làng 13 đêm diễn tại các làng văn hoá trong huyện; tham gia giúp đỡ 15 CLB bạn như: CLB Tào Mỹ xã Hoằng Lý, CLB Mỹ Đà (Hoằng Minh), CLB Xa Vệ (Hoằng Trung)..vv.
Chứng kiến các nghệ nhân quần chúng của câu lạc bộ biểu diễn tại một số làng văn hoá với nhiều tiết mục tuồng cổ đặc sắc như: vở Cao Nhân Quy đệ sơn, vở Đổng Lân qua đèo, hát múa chầu văn cô bé..vv, chúng tôi đều thấy ở đó lòng đam mê nghệ thuật của những người cao tuổi nơi đây. Tất cả các vở diễn đều rất đặc sắc, đem đến cho người xem nhiều cung bậc cảm xúc và đam mê cùng bộ môn nghệ thuật tuồng cổ. Dù là những người cao tuổi, nhưng không quản tuổi tác, bằng niềm đam mê với môn nghệ thuật tuồng, họ đã gìn giữ và thổi hồn cho tuồng cổ hồi sinh. 
Khi chúng tôi hỏi trong điều kiện kinh phí còn hạn hẹp, CLB có đủ trang phục, đạo cụ cho các buổi biểu diễn không? ông Lê Đỗ Khải - Chủ nhiệm CLB hát Tuồng cổ Hoằng Quỳ tự hào cho biết: Hiện nay CLB có 3 thùng quần áo, mũ các loại. Những trang phục, đạo cụ này đều được kế thừa từ những gánh hát xưa để lại. Có những bộ đã bị rách, các thành viên trong CLB thiết kế, chỉnh sửa lại cho phù hợp với từng vai diễn. Thậm chí các bác còn là người đi đến tận Đoàn Nghệ thuật Tuồng Thanh Hóa xin thêm trang phục để phục vụ cho hoạt động biểu diễn trong CLB.
Ông Đoàn Văn Cảnh - Chủ tịch UBND xã Hoằng Quỳ cho biết: Trong những năm qua xã luôn tạo mọi điều kiện thuận lợi để cho CLB duy trì và ngày càng phát triển. Với kinh nghiệm và tình yêu nghệ thuật tuồng, những thành viên trong CLB đã và đang góp phần tích cực làm sống dậy vốn văn hóa phi vật thể mà cha ông để lại. Những việc làm của các bác trong những năm qua thật đáng trân trọng và tin rằng ngọn lửa đam mê nghệ thuật tuồng sẽ tiếp tục được các thành viên trong CLB gìn giữ để bộ môn nghệ thuật truyền thống này ngày càng lan tỏa.
Qua trò chuyện, chúng tôi vẫn thấy những thành viên câu lạc bộ tuồng cổ Hoằng Quỳ còn có nhiều nỗi lo âu bởi thế hệ trẻ ngày nay ít quan tâm đến tuồng. Làm gì và làm như thế nào để bảo tồn và phát triển tuồng cổ - một loại hình nghệ thuật sân khấu lâu đời của quê hương? là điều mà mỗi thành viên câu lạc bộ quan tâm, không khỏi trăn trở về số phận của môn nghệ thuật truyền thống này khi chưa tìm được lớp kế nghiệp. Điều mà bác Khải và nhiều người ở đây mong muốn hiện nay, là địa phương sớm có cơ chế đầu tư để khôi phục, mở rộng mô hình CLB hát tuồng, trong đó chú trọng việc truyền dạy cho lớp trẻ, đó là niềm mong muốn, trăn trở để môn nghệ thuật tuồng cổ của quê hương có thể được phục hồi trong cuộc sống hôm nay.
 

Thanh Qúy – Đài TT Hoằng Hóa